Doğaltaş Testleri
Yer kabuğunu oluşturan katı ve sert olan kütlelere kayaç veya taş denmektedir. Esas olarak bu taşlar birden fazla mineralin biraraya gelmesi ile oluşmaktadır. Taşlar tarih boyunca insanların korunmak için kullandıkları en iyi bilinen yapı malzemeleriidir. Kemerlerde, duvarlarda, pencerelerde, zemin ve çatı kaplamalarında hep taş kullanılmıştır.
Gelişen teknolojiler ve bilgi birikimine rağmen doğal taşlar, her zaman insan yaşamında önemli bir yer edinmiştir. Bu açıdan ülkemiz doğal taş varlığı bakımından şanslı bir konumdadır. Hem rezervler açısından hem de çeşitlilik açısından ülkemizdeki potansiyel çok büyüktür. Özellikle mermer bakımından ülkemiz en zengin ülkelerden biridir. Mevcut 5 milyar metreküpten fazla mermer rezervi ile ülkemiz dünya mermer rezervinin yarısına yakınına sahiptir. Değişik desenlerde ve renklerde 200’den fazla merme çeşitliliği bulunmaktadır. Dünya doğal taş üretiminde ülkemiz yedinci sırada yer almaktadır.
Ancak doğaltaş kapsamına sadece mermer değil granit, siyenit, bazalt, andezit, kalker ve traverten gibi taşlar da girmektedir.
Yapı malzemesi olarak kullanılan doğal taşların yerlerinin tespit edilmesi, özelliklerinin belirlenmesi ve coğrafi dağılımının incelenmesi için ülkemizde çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir.
Taşların bir kısmı metamorfik, bir kısmı sedimanter (tortul) ve bir kısmı da magmatik özellikler taşımaktadır. Örneğin mermerler metamorfik özellikler taşırken, traverten ve oniksler tortul özellikler taşımaktadır. Granit ve bazaltlar ise magmatik özellikler taşımaktadır.
Başta mermer olmak üzere doğal taşların yüzde 40’ı zemin döşemelerinde, yüzde 27’si iç ve dış kaplama işlerinde ve yüzde 13’ü ise anıt ve mezarcılıkta kullanılmaktadır. Antreler, merdiven basamakları, mutfaklar, hamamlar, banyo lavabo ve tezgahları, şömineler birer doğal taş (mermer) kullanım alanıdır. Mermer, çok küçük süs eşyalarından çok büyük alanların kaplamalarına kadar geniş bir alanda kullanılabilir bir yapı malzemesidir.
Yetkili test ve muayene laboratuvarlarında doğaltaş testleri yapılmaktadır. Bu testler sırasında yürürlükte olan yasal düzenlemeler yanı sıra yayınlanmış standartlar da dikkate alınmaktadır. Doğaltaş testlerinde esas alınan birkaç standart şunlardır:
- TS 10449 Mermer – Kalsiyum karbonat esaslı – Yapı ve kaplama taşı olarak kullanılan
- TS 11443 Oniks mermeri – Kalsiyum karbonat esaslı – Yapı ve kaplama taşı olarak kullanılan
- TS EN 1467 Doğal taşlar – Ham bloklar – Özellikler
- TS EN 12407 Doğal taşlar – Deney yöntemleri – Petrografik inceleme
- TS EN 13373 Doğal taşlar – Deney metotları – Birimlerin geometrik özelliklerinin tayini
- TS EN 13919 Doğal taşlar – Deney metotları – Nemli ortamda so2 yıpratmasına karşı direncin tayini
- TS EN 14158 Doğal taşlar – Deney yöntemleri – Kopma enerjisinin tayini
- TS EN 14581 Doğal taşlar – Deney yöntemleri – Doğrusal ısıl genleşme katsayısının tayini
- TS EN 15163 Doğal taşların çıkartılması ve işlenmesi için makina ve tesisler – Güvenlik – Elmaslı tel kesme makinaları için kurallar
- TSE CEN/TR 17024 Doğal taşlar – Doğal taşların kullanılması için kılavuz