ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
İş sağlığı ve güvenliği, artık üniversitelerin eğitim programlarına girmiştir ve bu konuda işletmelerin ihtiyacı olan eğitimli ve nitelikli personel, akademik bir program çerçevesinde yetiştirilmektedir. Bu programın amacı, çalışma hayatında karşılaşılan iş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçmek için, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak işletmelerde görev yapacak elemanlar yetiştirmektir. Bu kapsamda olmak üzere iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışan elemanların, çalışma hayatında karşılaşılan iş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçmek için üstlenecekleri temel görevler şunlar olmaktadır:
- Çalışma ortamlarında iş sağlığı ve güvenliği açısından risk değerlendirme çalışmalarını yürütmek
- Çalışma ortamlarının denetimlerini yapmak
- Faaliyetler sırasında kullanılan çeşitli makina ve ekipmanların iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekliliklerini kontrol etmek
- Acil durum planlarının ve uygulamalarının hazırlanmasını sağlamak
- Yangın önleme çalışmalarını gözetmek
- Çalışanların bu konularda daha bilinçli olmasına hizmet etmek
İşletmelerde iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan personel aynı zamanda şu sorumlulukları da üstlenmektedir:
- İş sağlığı ve güvenliği konusunda yürürlükte olan yasal düzenlemeleri takip etmek ve yorumlamak
- Mesleki etik kurallara uygun davranmak
- İşletmede iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yönünde alınması gereken her türlü önlemi almak
- İşletmede risk analizleri yapmak ve olası riskleri önlemek için üst yönetim nezdinde gerekli girişimleri yapmak
- İş sağlığı ve güvenliği konusunda gündemde olan olaylara karşı duyarlı olmak ve gelişmeleri yakından izlemek
Çalışanların yaşamları büyük ölçüde çalışma ortamında geçmektedir. Bu nedenle çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin acil durumlara karşı hazırlıklı olmaları, işçi sağlığı ve iş güvenliği performanslarını takip etmeleri, elde edilen sonuçlara göre iyileştirme çalışmalarını başlatmaları ve bu yöndeki faaliyetlerini yazılı hale getirmiş olmaları büyük bir ihtiyaçtır.
Bu yönde ilk çalışmalar Britanya Standartlar Enstitüsü tarafından yapılmıştır. BS 8800 Mesleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistemi Rehberi, 1996 yılında yayınlanmıştır ve bu konuda kılavuz niteliği taşıyan ilk standarttır. Ancak işletmeler bu standardı uyguladıklarını kanıtlayan bir belge arayışına girdiklerinde bu standart yetersiz kalmıştır. Bunun üzerine çeşitli kuruluşlar tarafından farklı iş sağlığı ve güvenliği standartları yayımlanmıştır. Bu standartlar her ne kadar içerik ve uygulama şekli olarak birbirlerinden faklı olsa da temelde BS 8800 standardını esas almıştır.
İşte bu karmaşık yapıyı ortadan kaldırmak amacı ile bağımsız denetim şirketleri ve belgelendirme kuruluşları biraraya gelmiş ve uluslararası alanda kabul gören OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi standardını hazırlamıştır. Bu standart (Occupational Health and Safety Assessment Series), Britanya Standartlar Enstitüsü tarafından 1999 yılında yayınlanmıştır.
Ancak yeni teknolojik gelişmelerin yaşanması ve yeni ihtiyaçların ortaya çıkması ile, son iki yıldır, bu standardın yerini alacak olan ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi standardının hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Taslak çalışmaları tamamlanan ve genel maddeleri kabul edilen ISO 45001 standardının yakın bir tarihte yayınlanması beklenmektedir. Bu durumda OHSAS 18001 standardı ortadan kalkacaktır. Ancak OHSAS 18001 belgesi bugün hala yürürlüktedir ve ISO 45001 standardı yayınlandıktan sonra da bir süre geçerli olmaya devam edecektir.